22 listopada 2006 r. Urząd Dzielnicy Ursynów przesłał nam swoje uwagi do przekazanej 10 listopada koncepcji sieci tras rowerowych. Poniżej zamieszczamy treść uwag oraz naszą odpowiedź, wysłaną 24 listopada.

WIR.WJ.5548.100-300–5752/2006

Urząd m. st. Warszawy dla Dzielnicy Ursynów ustosunkowując się do przekazanego opracowania dotyczącego ścieżek rowerowych na terenie Dzielnicy Ursynów informuje, że widzi potrzebę wprowadzenia niewielkich korekt do ww. opracowania, a mianowicie:

1. w ul. Kiedacza ścieżka rowerowa ze względu na duży ruch pojazdów powinna być zlokalizowana poza jezdnią

Korekta naniesiona.

2. przy planowanym przebiciu ul. Ciszewskiego brak jest możliwości zlokalizowania ronda w rejonie ul. Ciszewskiego i Kiedacza

Korekta naniesiona.

3. w ul. Nugat ścieżka rowerowa również ze względu na duży ruch pojazdów powinna być zlokalizowana poza jezdnią

Korekta naniesiona.

4. w ulicy Gandhi ścieżka rowerowa możliwa do poprowadzenia jedynie z jednej strony jezdni

Korekta naniesiona. Koncepcja przewiduje dla ulicy Gandhi rozwiązanie wariantowe, dopuszczając trzy warianty: dwukierunkowa droga dla rowerów po stronie północnej, dwukierunkowa droga dla rowerów po stronie południowej, drogi jednokierunkowe po obu stronach z możliwością odcinkowego wprowadzenia w jezdnię jako pasy dla rowerów. Ze względu na brak wyraźnych preferencji rowerzystów, proponujemy poczekać z wyborem konkretnego wariantu do czasu wyjaśnienia innych kwestii, które mogą wpłynąć na właściwości poszczególnych wariantów (np. projekt trasy szybkiego ruchu i sprawy gruntowe, o których mowa w punkcie 10).

5. brak jest miejsca na lokalizację ronda rowerowego przy skrzyżowaniu ulic: Surowieckiego i Zaolziańskiej, jak również przy skrzyżowaniu ulic: Surowieckiego i Romera.

Wyjaśniamy, że w rejonie skrzyżowania Surowieckiego / Zaorskiego / Zaolziańskiej nie proponujemy zmian geometrii dróg, a jedyne poprawę rozpoznawalności istniejącego ronda, zgodnie z wytycznymi projektowania tego typu skrzyżowań. Ruch rowerowy powinien zostać przeprowadzony przez rondo na zasadach ogólnych jezdnią. Na małych rondach o jednym pasie ruchu ruch mieszany zapewnia lepsze bezpieczeństwo rowerzystom niż krzyżowanie ścieżki z jezdnią.

Dla skrzyżowania Surowieckiego / Romera korekta naniesiona.

6. ze względu na charakter Parku Jana Pawła II brak jest możliwości wytyczenia ścieżki rowerowej poprzez ww. obiekt.

Korekta naniesiona.

7. istnieje możliwość zaprojektowania ścieżki rowerowej w ulicy Herbsta (odc. Al. KEN - Romera) i w ul. Romera (odc. Herbsta - Wiolinowa bis)

Korekta naniesiona jako rozwiązanie alternatywne. Zwracamy jednak uwagę, że budowa drogi dla rowerów po jednej stronie ulicy na tak krótkich odcinkach narzuci na rowerzystów podróżujących w niektórych relacjach wymóg dwukrotnego przecinania jezdni na dystansie 300-400 m, co znacząco zwiększy liczbę krzyżowań z innymi potokami ruchu, a w konsekwencji - pogorszy bezpieczeństwo i bezpośredniość trasy rowerowej. Dlatego wydaje się, że bardziej pożądane byłoby utrzymanie ciągłości rozwiązania w postaci jednokierunkowych pasów rowerowych po obu stronach jezdni (ew. odcinkowo przechodzących w jednokierunkowe wydzielone drogi rowerowe).

8. istnieje możliwość wydzielenia ruchu rowerowego i samodzielne poprowadzenie ścieżki rowerowej w ul. Wilczy Dół na odc. Mielczarskiego - Rybałtów.

Korekta naniesiona jako rozwiązanie wariantowe dla tego odcinka.

9. realizacja ścieżek rowerowych w ulicy Puławskiej możliwa po zatwierdzeniu docelowych rozwiązań układu drogowego w ulicy

Korekta uwzględniona dla odcinka granica miasta -- Pileckiego. Dla odcinka Pileckiego -- Dolina Służewiecka, ze względu na wysoką pilność zadania i niezłą jakość istniejącej nawierzchni chodników, proponujemy jak najszybsze oznakowanie istniejących chodników jako ciągu pieszo-rowerowego (z oznakowaniem przejazdów, obniżeniem krawężników itp.) niezależnie od docelowych rozwiązań układu drogowego.

10. ścieżka rowerowa w ulicy Gandhi możliwa do zaprojektowania po zaprojektowaniu drogi szybkiego ruchu i regulacjach spraw gruntowych w projektowanej ulicy

Korekta naniesiona. Ścieżka rowerowa w ul. Gandhi na odcinku TMP - Pileckiego wrysowana została jako element projektowanej ulicy; na odcinku Pileckiego - Rosoła - jako element drugiego etapu realizacji.

Zwracam również uwagę, ze wyznaczanie ścieżki rowerowej w ulicy Tanecznej (przy znacznym ruchu pojazdów) może stanowić znaczne zagrożenie dla użytkowników rowerów.

Nie posiadamy precyzyjnych danych na temat natężenia ruchu pojazdów na ul. Tanecznej. Z obserwacji własnych wynika, że jest ono znaczące jedynie na początkowym (północnym) odcinku ul. Tanecznej, dalej stopniowo maleje. Zagrożenie dla użytkowników rowerów nie wynika z samego natężenia ruchu, a z kombinacji natężenia i prędkości rozwijanych przez pojazdy (patrz np. rys. 2.1. koncepcji), a w ulicy Tanecznej prędkość została ograniczona do 30 km/h i zastosowano techniczne środki uspokojenia ruchu.

Zakładamy, że trasa rowerowa w ul. Tanecznej będzie miała charakter raczej tymczasowy, do czasu planowanej dopiero w drugim etapie budowy drogi dla rowerów po zachodniej stronie ul. Puławskiej. Docelowo zdecydowana większość rowerzystów będzie i tak poruszała się wzdłuż ulicy Puławskiej, w związku z czym inwestowanie znaczących sum w przebudowę ulicy Tanecznej, tak by umożliwić segregację ruchu rowerowego nie wydaje się celowe.

Odnosząc się do utrudnień i przeszkód na zrealizowanych ścieżkach rowerowych informuję, że zakręty (często pod znacznym kątem) są elementem wymuszającym na rowerzystach zmniejszenie prędkości i zwrócenie ich uwagi na innych użytkowników ruchu drogowego (pieszych i samochody). Dla ruchu pojazdów wymyślono dopuszczono do stosowania progi zwalniające, dla ścieżek takie rozwiązania nie są usankcjonowane prawnie, dlatego nie można przyjmować że projektowane ścieżki o znacznych zakrętach są nieprawidłowo zaprojektowane.

Obowiązujące prawo w istocie w żaden sposób nie reguluje kwestii promieni łuków na drogach dla rowerów, co zostało zaznaczone w treści opracowania. Tym niemniej literatura przedmiotu wypowiada się w tej kwestii dość jednoznacznie (por. np. "Postaw na Rower", Kraków 1999, str. 122-123, tłumaczenie normatywu holenderskiego; "Transport Rowerowy", Katowice 2000, str. 45). W zależności od klasy funkcjonalnej trasy i rodzaju obszaru, w którym ona biegnie, na odcinkach pomiędzy skrzyżowaniami zalecane są promienie łuków nie mniejsze niż 12, 15 lub 20 m (8 lub 10 m na drogach dojazdowych). W rejonach skrzyżowań faktycznie dopuszczalne są mniejsze promienie łuków jako rozwiązania ograniczające prędkość, jednak nie powinno się ich nadużywać, a absolutne minimum stanowi 4,0 m liczone do wewnętrznej krawędzi łuku.

Mniejsze promienie łuków poważnie utrudniają zachowanie równowagi i utrzymanie stałej odległości od krawędzi ścieżki, a w konsekwencji ograniczają możliwości mijania się rowerzystów jadących z naprzeciwka. Wbrew utartej opinii, łuki takie nie spełniają zadania zwrócenia uwagi na innych uczestników ruchu, gdyż mniej wprawni rowerzyści zmuszeni są koncentrować uwagę na utrzymaniu równowagi. Co więcej, jeśli kąt zwrotu jest duży, takie zakręty często dezorientują kierowców zbliżających się do skrzyżowania co do kierunku, w którym porusza się rowerzysta.

Analogia z progami zwalniającymi nie wydaje się do końca trafna, gdyż progów spowalniających nie stosuje się na drogach głównych i zbiorczych. Analogicznie, na ścieżkach rowerowych wzdłuż tych klas dróg nie powinno się stosować elementów nadmiernie spowalniających ruch rowerowy, gdyż sprawiają one, że ścieżki nie mogą należycie pełnić swej funkcji kanalizowania ruchu rowerowego.

Dlatego podtrzymujemy opinię, że zbyt małe promienie łuków negatywnie wpływają na bezpieczeństwo, przepustowość i ogólną funkcjonalność ścieżki, w związku z czym należy je wymienić wśród utrudnień występujących na trasach rowerowych. Oczywiście, kwestia podjęcia lub nie działań na rzecz likwidacji tego typu utrudnień pozostaje do decyzji Urzędu Miasta.