Poniższe pismo jest odpowiedzią na wnioski miasta stołecznego Warszawy odnośnie zmian w Prawie o Ruchu Drogowym i okołustawowych aktach prawnych [zobacz >>>].

ZM-08-0418-02-MS

Warszawa, 22 kwietnia 2008 r.

Do: Dyrektor Biura Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego

Pismo przewodnie

Dziękujemy za szybką odpowiedź na nasze pismo. Niestety potwierdziły się nasze przypuszczenia, iż w obradach dotyczących przede wszystkim poprawienia warunków bezpieczeństwa pieszych i rowerzystów nie brali udział ani urzędnicy odpowiedzialni za ruch pieszych i rowerzystów ani żadni przedstawiciele tych środowisk (podczas gdy środowisko kierowców reprezentowały trzy organizacje). Efektem tego jest niedopracowanie znacznej części wniosków, najprawdopodobniej wynikające z braku głębszej znajomości problemów właściwych dla niezmotoryzowanych. Część zmian jest jak najbardziej słuszna, część niestety chybiona, a większość wymaga dopracowania, o którym wspomniano w liście przewodnim. Tym samym wnosimy o uwzględnienie wymienionych w załącznikach uwag w ostatecznej wersji propozycji zmian w Prawie o Ruchu Drogowym i okołoustawowych aktach prawnych.

Lista załączników:

Zał. 1. Uwagi do propozycji zmian w Prawie o Ruchu Drogowym i okołoustawowych aktach prawnych

Zał. 2. Przepisy ustawy Prawo o Ruchu Drogowym ze zmianami zaproponowanymi przez inicjatywę Miasta dla rowerów, www.rowery.org.pl wersja robocza (kwiecień 2008)

Zał. 3. Uzasadnienie dla proponowanych zmian w ustawie Prawo o Ruchu Drogowym proponowanych przez inicjatywę Miasta dla rowerów, www.rowery.org.pl, kwiecień 2008

Zał. 4. Zmiany przepisów rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430) Propozycje zmian przygotowane przez inicjatywę Miasta dla rowerów, www.rowery.org.pl, kwiecień 2008

Zał. 5. Zmiany przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 roku w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach propozycje przygotowane przez inicjatywę Miasta dla rowerów, www.rowery.org.pl, kwiecień 2008

Zał. 6. Zmiany przepisów Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie znaków i sygnałów drogowych z dnia 31 lipca 2002 roku propozycje inicjatywy Miasta dla rowerów, www.rowery.org.pl, kwiecień 2008

Załącznik 1.

Uwagi do propozycji zmian w Prawie o Ruchu Drogowym i okołoustawowych aktach prawnych

Uwaga ogólna:

Przede wszystkim we wnioskowanych zmianach należy uwzględnić wnioski opracowane przez osoby specjalizujące się w ruchu rowerowym i pieszym, które od lat pracują nad propozycjami zmian w prawie mającymi na celu właśnie poprawę bezpieczeństwa. Propozycje te zostały wypracowane wspólnie przez organizacje pozarządowe i urzędników samorządowych zajmujących się ruchem rowerowym, a następnie poddane szerokim (i publicznym) konsultacjom społecznym. Propozycje te znajdują się w oddzielnych załącznikach.

Uwagi szczegółowe:

I.Prawo o Ruchu Drogowym

1.Art. 13 ust. 1 – W pełni popieramy proponowane zmiany.

2.Art. 26 ust. 1 – Jak wyżej: popieramy proponowane zmiany. Jednak zarówno w tym przypadku, jak i w przypadku Art. 13 ust. 1, należy wprowadzić analogiczne zmiany w przepisach dotyczących ruchu rowerów, tj. w artykule 27 ust. 1 PoRD i przywrócić ustęp drugi tegoż artykułu. Szczegóły zmian omówione są w osobnym załączniku.

Uzasadnienie: Powyższe zmiany, poza zapewnieniem bezpieczeństwa rowerzystom poruszających się po ścieżkach rowerowych (co jest szczególnie wskazane ze względu na szybki przyrost zarówno rowerzystów jak i ścieżek), zlikwidowałaby rozbieżność Prawa o Ruchu Drogowym z Konwencją Wiedeńską o Ruchu Drogowym, której Polska jest sygnatariuszem.

3.Art. 24 ust. 12 -- Popieramy proponowane zmiany.

4.Art. 34 ust. 8 – Wnioskujemy o zapis o treści „Zaleca się, aby kierujący rowerem, motorowerem używał kamizelki odblaskowej przez cały rok na wszystkich rodzajach dróg.”

Uzasadnienie: Obowiązek noszenia kamizelki odblaskowej niezależnie od kontekstu sytuacyjnego jest nieproporcjonalny do celu. Porównać to można do obowiązku jeżdżenia przez cały rok na światłach, z którego pomysłu wycofały się już Austria i Komisja Europejska, a którego zastosowanie w Polsce nie przyniosło jakiegokolwiek pozytywnego efektu (liczba wypadków wzrosła). Aktualne przepisy dotyczące obowiązkowego oświetlenia rowerów są wystarczające; problemem jest nie ich treść, a egzekucja. Oczywiście możliwe jest zalecenie jazdy w kamizelce, jednak nakładanie na rowerzystów obowiązku jeżdżenia w plastikowym kaftanie również w lipcowe południe w środku dusznego miasta nie tylko nie poprawi sytuacji na drogach, a stworzy jedynie jeszcze jeden martwy przepis (zwiększając przy tym niechęć społeczeństwa do ustawodawcy). Przypominamy przy tym, że z przekazanej miastu w zeszłym roku mapy bezpieczeństwa ruchu rowerowego wynika, że widoczność w nocy jest problemem marginalnym.

Przypominamy również o ogłaszanych w mediach zamiarach Warszawy wprowadzenia rowerów publicznych. Wydaje się, że obowiązek zakładania kamizelki odblaskowej do jazdy na rowerze skazałby takie przedsięwzięcie na niepowodzenie. To samo dotyczy wspomnianego w liście przewodnim pomysłu obowiązku noszenia kasku. Niezależnie od wpływu na koncepcję publicznych rowerów miejskich, warto wziąć pod uwagę fakt, że kask wywołuje fałszywe poczucie bezpieczeństwa i skłania do bardziej ryzykownych zachowań. Brak takiego obowiązku w krajach o znacznie większym udziale ruchu rowerowego świadczy o tym, że nie jest on uznawany za Dobrą Praktykę. W celu zwiększenia bezpieczeństwa rowerzystów należy wprowadzić zmiany w Prawie o Ruchu Drogowym opisane w pozostałych załącznikach.

5.Art. 43 ust. 2 – Wnioskujemy o zapis o treści „Osoba w wieku do 18 lat, poruszająca się po drodze po zmierzchu poza obszarem zabudowanym, obowiązana jest używać elementów odblaskowych w sposób widoczny dla innych uczestników ruchu. To samo zaleca się w przypadku dróg na obszarze zabudowanym, przy których nie ma chodnika.”

Uzasadnienie: Kierowca ma obowiązek jazdy z odpowiednią prędkością i starannością na obszarze zabudowanym. Egzekwowanie tego przepisu powinno wystarczyć do zmniejszenia liczby wypadków. Proponowany obowiązek używania elementów odblaskowych na obszarze zabudowanym byłby szczególnie kłopotliwy w dużych miastach, gdzie przy niektórych ulicach nie ma chodników – pieszy musiałby wtenczas albo zawsze stosować elementy odblaskowe, nie wiedząc, czy akurat nie trafi na odcinek pozbawiony chodnika, albo przebierać się w zależności od tego, w jakiej części miasta się znajduje. Niezależnie od tego, należy zastanowić się nad scaleniem Art. 20 ust. 1 i 1a w jeden o brzmieniu „Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym wynosi 50 km/h, z zastrzeżeniem ust. 2.” Dopiero wtedy będzie można mówić o faktycznej ochronie pieszych – ustalenie jednolitej dopuszczalnej prędkości na obszarze zabudowanym nie tylko czyni prawo bardziej przejrzystym, lecz również daje kierowcy więcej czasu na reakcję w nocy, czyli okresie ograniczonej widoczności, a ewentualne wypadki czyni mniej groźnymi w skutkach.

6.Art. 47 ust. 2 – W pełni popieramy proponowane zmiany, jednak ze względu na negatywne doświadczenia z egzekucją aktualnych, łagodniejszych przepisów, uważamy że konieczne jest również wzmocnienie możliwości reagowania na nielegalne parkowanie. Wnosimy zatem, aby w celu uniknięcia sytuacji opisanych w uzasadnieniu, jak również innych niebezpiecznych sytuacji (np. ograniczania widoczności przez parkowanie bezpośrednio przed przejściem dla pieszych), zmienić również treść art. 130a ust. 1 pkt. 1 dotyczącego odholowywania pojazdów, tak aby uzyskał brzmienie: [Pojazd jest usuwany z drogi na koszt właściciela w przypadku:]„pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione lub w inny sposób zagraża niebezpieczeństwu”.

Uzasadnienie: Proponowany zapis jest łagodniejszym rozwiązaniem od stosowanych na Zachodzie, gdzie odholowuje się nie tylko samochody nieprawidłowo zaparkowane, lecz również te, które nie uiściły opłaty za parkowanie. Powinien on jednak pozwolić na karanie osób odpowiedzialnych za stwarzanie sytuacji niebezpiecznych nie tylko poprzez zostawianie mandatów za wycieraczką, lecz również na likwidowanie zagrożenia powstającego w sytuacjach ograniczenia widoczności lub możliwości ruchu, np. zastawienia chodnika i zmuszenia pieszego do omijania go jezdnią. Jest to szczególnie istotne w przypadku matek z dziećmi w wózkach czy osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich, którzy potrzebują większej szerokości chodnika od zwykłego pieszego.

II.Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem...

1.§1.1 – W pełni popieramy proponowane zmiany. Wobec powstających coraz większych osiedli i gwałtownego przyrostu liczby samochodów, taka zmiana jest jak najbardziej wskazana.

2.§5.1.1 – Popieramy proponowane zmiany.

3.§7.1.3 – Należy zadbać o to, by nie dochodziło do niekontrolowanego zajmowania pasów ruchu pieszych i rowerzystów bez wytyczania bezpiecznych i wygodnych objazdów/obejść.

III.Rozporządzenie w sprawie kierowania ruchem drogowym...

1.§2.2 – Popieramy proponowane zmiany.

IV.Rozporządzenie w sprawie znaków i sygnałów drogowych...

1.§93a – Popieramy proponowane zmiany jako wzrokowe przypomnienie o Art. 25 ust. 4 pkcie 1 PoRD. V.Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu...

1.Zał. 3 pkt. 4.2.2 – W związku z doświadczeniami z Polski i innych krajów, wnosimy o zniesienie możliwości stosowanie zielonej strzałki na skrzyżowaniach, na których za sygnalizatorem wyznaczony jest przejazd rowerowy. Szczegóły omówione są w załączniku

2.Zał. 3 pkt 6.2.1.2 – Popieramy stworzenie możliwości ograniczenia nadmiernej ilości pasów ruchu na skrzyżowaniach.

3.Zał. 3 pkt 7.3.1 – Prostszym rozwiązaniem wydaje się dopuszczenie wspólnych sygnalizatorów pieszo-rowerowych.

4.Zał. 3 pkt 8.3.2 – Popieramy proponowane zmiany.

5.Zał. 3 pkt 8.3.4 – Popieramy propozycję weryfikacji, z naciskiem na rozważenie wyznaczenia oddzielnego czasu ewakuacji dla pieszych i dla rowerzystów (prędkości ruchu jednych i drugich mogą się różnić nawet o rząd wielkości!).

6.Zał. 3 tab. 3.1 – Popieramy konieczność uściślenia zapisów.

7.Zał. 2 pkt 7.11 – Popieramy proponowane rozwiązanie, jednak pod warunkiem bardziej kompleksowej zmiany przepisu. Szczegóły omówione są w załączniku.

Pozostałe załączniki

dostępne są na stronie www.rowery.org.pl, na której

W kwestii kamizelek, polecamy również

odpowiedź sieci "Miasta dla Rowerów" na propozycję obowiązku noszenia kamizelek przez rowerzystów:

www.rowery.org.pl/kamizelki.html

Uzupełnienie

ZM-08-0418-04-MS

Warszawa, 20 maja 2008 r.

Do: Dyrektor Biura Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego

Pismo przewodnie

Poprzednie pismo zostało wysłane możliwie najszybciej po otrzymaniu przesłanego przez państwa projektu zmian w PoRD, w związku z czym nie mieliśmy czasu na szersze konsultacje ze środowiskiem rowerzystów. Po ich przeprowadzeniu oraz analizie uregulowań prawnych obowiązujących w tym zakresie w innych krajach europejskich przesyłamy poprawioną wersję postulowanych przez nas zmian w artykułach dotyczących odblasków i kamizelek.

Poprawione uwagi do propozycji zmian w Prawie o Ruchu Drogowym

Art. 34 ust. 8 – Propozycję zapisu o kamizelkach opiniujemy negatywnie.

Uzasadnienie: Ustawa Prawo o Ruchu Drogowym nie jest właściwym miejscem do zamieszczania zaleceń dotyczących ubioru rowerzystów. Z kolei na niestosowność obowiązku noszenia kamizelek wskazywaliśmy w oryginalnym piśmie. Przypominamy, że nie ma żadnych podstaw statystycznych dotyczących wypadków z udziałem rowerzystów, które by wskazywały na celowość takiego zapisu, a raczej wręcz przeciwnie – w warunkach ograniczonej widoczności ma miejsce niewielka część wypadków z udziałem rowerzystów. Uważamy, że wskazane jest opieranie się na sprawdzonych metodach poprawiania bezpieczeństwa ruchu aniżeli formułowanie nowych propozycji pozbawionych podstaw w postaci danych lub sprawdzonych praktyk z innych krajów.

Art. 43 ust. 2 – Wnioskujemy o pozostanie przy aktualnej treści artykułu.

Uzasadnienie: Jak wyżej: ustawa Prawo o Ruchu Drogowym nie jest właściwym miejscem do umieszczania zaleceń dotyczących ubioru. W granicach obszarów zabudowanych na bezpieczeństwo pieszych powinni uważać przede wszystkim kierowcy. W takim tonie utrzymane są pozostałe proponowane przez państwa zmiany (m. in. dotyczące obowiązku przepuszczania pieszych zamierzających przejść przez jezdnie) i nie należy z tego rezygnować. Obowiązkowe odblaski sugerują, że to obowiązkiem pieszego jest, by zauważył go kierowca. Narzucanie na najsłabszych uczestników ruchu dodatkowych obowiązków nie jest sposobem na nadrobienie wieloletnich zaległości zarządców dróg w infrastrukturze dla niezmotoryzowanych. Zaś obowiązek noszenia odblasków np. na ulicy Dewajtis w Lesie Bielańskim czy na wielu ulicach osiedlowych, niewyposażonych w chodniki, graniczy z absurdem.