Sprawozdanie końcowe z wykonania zadania publicznego Rower jest dobry na wszystko - lokalny program promocji zdrowia i kultury fizycznej oraz aktywizacji społecznej i przedsiębiorczości młodzieży w okresie od 24 lipca 2006 do 29 grudnia 2006, określonego w umowie nr 194, zawartej w dniu 5 września 2006, pomiędzy Ministrem Polityki Społecznej a stowarzyszeniem Zielone Mazowsze.

Data złożenia sprawozdania: 28 stycznia 2007.

Zakładane cele i rezultaty

Cele projektu osiągnięto w blisko 100%. Zrealizowano wszystkie zakładane działania projektu, w tym tylko dwa w stopniu poniżej oczekiwań. W zajęciach nie uczestniczyło tylu nauczycieli ile przewidywano, gdyż zainteresowanie szkół programem było stłumione przez uwarunkowania polityczne. Nie przeprowadzono lekcji plenerowych, gdyż w momencie otrzymania zgłoszeń nie pozwalały już na to warunki pogodowe – nie mniej jednak lekcje tematu plenerowego prowadzono w salach lekcyjnych. W przejazdach rodzinnych Masa Krytyczna wzięło udział kilka tysięcy osób, demonstrując gotowość do działań na rzecz swojego zdrowia na co dzień oraz własną przedsiębiorczość i działalność społeczną. W warsztatach szkolnych wzięło udział blisko 300 uczniów, którzy w dużym stopniu byli zainteresowani tematyką lekcji i często zadeklarowali chęć większej aktywności fizycznej, gospodarczej lub społecznej na rowerze. Kilku nauczycieli wyraziło zainteresowanie włączeniem wątków poruszanych podczas warsztatów w ramach projektu do swoich programów nauczania. Projekt pomógł rozpocząć cykliczną akcję edukacji rowerowej w jednej ze szkół podstawowych.

Rezultaty	Planowane	Osiągnięte
broszura „Rower jest dobry na wszystko”	nakład 3500 egz.	3500 egz.
konspekty warsztatów szkolnych	4	5 (+ dodatkowo pomoce naukowe do lekcji)
liczba wykonanych warsztatów w szkołach	15	19
liczba wykonanych warsztatów w plenerze	5	0
liczba przejazdów Warszawskiej Masy Krytycznej	6	6
liczba uczestników przejazdów	od ok. 300 osób w miesiącach zimowych do ok. 2000 osób w miesiącach letnich	lipiec 1412, sierpień 2030, wrzesień 1720, październik 1100, listopad 450, grudzień 268
liczba uczestników warsztatów szkolnych – młodzieży	300 osób	ok. 280 osób
liczba uczestników warsztatów szkolnych – nauczycieli	30 osób	13 osób
zakup sprzętu nagłaśniającego	1 szt.	1 szt. (mikrofon z nagłośnieniem)

Opis wykonania zadania

Koordynatorzy projektu

W miesiącach lipcu, październiku, listopadzie, i grudniu głównym koordynatorem projektu był Pan Marcin Myszkowski, który niezależnie przez cały okres projektu był odpowiedzialny za organizację przejazdów Masa Krytyczna oraz koordynację i mobilizację wolontariuszy Masy Krytycznej – zwłaszcza w zakresie pozyskania przychylności szkół do zaproszenia stowarzyszenia na lekcje.

W miesiącu sierpniu i wrześniu głównym koordynatorem projektu był Pan Wojciech Szymalski – z uwagi na nieobecność Pana Marcina Myszkowskiego przez dłuższy czas w sierpniu oraz realizację w większym zakresie w tym okresie zadań podlegających jego bezpośredniej koordynacji, tj. projekt broszury, przygotowanie konspektów, organizacja lekcji.

Broszura Rower jest dobry na wszystko

Od strony autorskiej broszurę przygotowała Pani Marta Dąbrowska, rowerzystka, regularna uczestniczka Masy Krytycznej. Wykonanie tekstu broszury nadzorował w czasie jej przygotowywania koordynator projektu – Wojciech Szymalski. Tekst broszury składa się z 4 działów odpowiadających tematycznie zaproponowanemu we wniosku konspektowi. Działom tym nadano następujące tytuły:

1. Rowerem po zdrowie – w którym ogólnie przybliżono pozytywne oddziaływanie roweru na zdrowie oraz podano krótki poradnik nt. tego jak wybrać dobry rower do jazdy po mieście. Oprócz tego w tym dziale znalazło się kilka ciekawostek związanych z wpływem roweru na zdrowie.

2. Rower i przyjaciele – w którym nakreślono związki pomiędzy rowerem a działalnością społeczną, kontaktami międzyludzkimi. Druga część działu zawiera kilkupunktowy poradnik, jak założyć stowarzyszenie. W dziale znajdują się także ciekawostki dotyczące wpływu roweru na działalność społeczną.

3. Od bikera do milionera – w którym zarówno w głównym tekście, jak i za pomocą ciekawostek przedstawiono kilka przykładów możliwości prowadzenia działalności gospodarczej opartej w głównej mierze na rowerze. Druga część działu przedstawia kilka podstawowych kroków do założenia własnej firmy.

4. Bezpieczny rowerzysta – w którym przedstawiono wskazówki w jaki sposób poruszać się bezpiecznie po ulicach miasta na rowerze. Tej tematyce poświęcona jest zarówno pierwsza - opisowa, jak i druga – poradnicza, część tego działu. Podobnie jak w innych działach podano także kilka ciekawostek nt. bezpiecznego jeżdżenia na rowerze.

Harmonogram projektu przewidywał, że broszura zostanie wykonana pomiędzy 24 lipca a 4 sierpnia 2006 roku. Niestety z powodu znacznie późniejszego podpisania umowy i przekazania dotacji (umowę podpisano 5 września, a dotację przekazano 11 września 2006) przygotowywanie broszury rozpoczęło się z opóźnieniem w połowie sierpnia. Trwało także dłużej, bo do połowy września. Dłuższy czas przygotowania broszury był spowodowany koniecznością wyszukania potrzebnych do broszury informacji oraz dokonania rzetelnej korekty tekstu przygotowywanego do druku, aby nie zawierał rażących błędów i literówek. Ze względu na fakt, że pierwotnie przygotowany tekst był stosunkowo długi, zaszła także konieczność dokonania skrótów.

Skład graficzny broszury rozpoczął się po zakończeniu przygotowywania właściwego tekstu. Składu dokonała współpracująca ze towarzyszeniem graficzka, Pani Agnieszka Rejowska. Przygotowanie graficzne broszury odbywało się pod nadzorem koordynatora – Wojciecha Szymalskiego. W wyniku wykonanego składu graficznego broszura zawiera 8 stron w formacie A5. Jest to wydawnictwo pełnokolorowe. Tekst nałożony jest na tło, w które wtopione są lustracje – zdjęcia pochodzące ze strony internetowej stowarzyszenia ilustrujące dany temat. Każdy z 4 działów tekstu znajduje się na dwóch sąsiednich stronach broszury. Na drugiej stronie broszury w ramach stopki redakcyjnej znajduje się informacja o wykonaniu broszury przy dofinansowaniu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. Przygotowanie broszury do druku trwało ok. 3 tygodni o zakończyło się ok. 10 października 2006. Wkrótce potem oddano broszurę do druku.

Druk broszury wykonała firma Poligrafia ARO, która już wcześniej drukowała różne wydawnictwa dla stowarzyszenia. Nakład broszury wyniósł 3500 egzemplarzy. Druk trwał około 2 tygodni, dlatego broszura była gotowa dopiero pod koniec października 2006, tuż po tym, jak odbyły się pierwsze lekcje w ramach projektu oraz po trzeciej w ramach projektu Masie Krytycznej. Broszura była rozdawana jako materiał pomocniczy dla uczniów podczas większości lekcji oraz na dwóch Masach Krytycznych w listopadzie i grudniu. Ze względu iż zawiera ona materiał z dużej mierze nie tracący swojej wartości z biegiem czasu, to będzie ona nadal kolportowana podczas przejazdów Masy Krytycznej, a także w miarę możliwości upowszechniana w szkołach.

Warsztaty dla młodzieży licealnej

Przygotowanie programu oraz konspektów warsztatów lekcyjnych dla młodzieży licealnej rozpoczęło się w połowie sierpnia. Przygotowaniem 3 konspektów warsztatów pt. „Rower jest dobry dla biznesu”, „Rower jest dobry dla zdrowia” oraz „Rower jest dobry dla społeczeństwa” zajął się Wojciech Szymalski. Jeden warsztat, z myślą o lekcjach plenerowych przygotował Marcin Czajkowski, pt. „Bezpiecznie na rowerze”.

W ramach przygotowywania konspektów trzech warsztatów zorganizowano trzy spotkania z wolontariuszami Masy Krytycznej, których celem była burza mózgów nt. tego, w jaki sposób można byłoby poprowadzić lekcje z tych tematów. Spotkania te odbyły się w dniach 28 (rower jest dobry dla zdrowia), 29 (rower jest dobry dla biznesu) i 31 sierpnia (rower jest dobry dla społeczeństwa).

W wyniku spotkań autor konspektów uzyskał cenne wskazówki od osób będących często w wieku licealnym, oraz stale korzystających na rowerze nt. tego, co mógłby i co wskazane byłoby powiedzieć na lekcjach z każdego zakresu tematycznego. Notatki z burzy mózgów zostały zebrane na kartkach flipchartu będącego w posiadaniu stowarzyszenia i wykorzystano je przy pisaniu ostatecznych wersji konspektów. Na dwóch spotkaniach 29 sierpnia i 31 sierpnia była obecna konsultantka metodyczna zatrudniona w celu doradztwa przy pisaniu konspektów – Pani Maria Szymalska, wieloletni nauczyciel geografii, rowerzystka korzystająca na co dzień z roweru, prowadząca koło rowerowe w liceum. Pomagała ona także w późniejszym okresie przy pisaniu konspektów do tych trzech tematów, narzucając spójny wzorzec scenariusza lekcji. Pani Maria Szymalska odbyła także dwie dyskusje-konsultacje z Panem Marcinem Czajkowskim nt. przygotowywanego przez niego konspektu zajęć terenowych.

W efekcie konspekty lekcji zostały przygotowane do końca września 2006 roku. Tym samym można było skutecznie przystąpić do starania się o zaproszenia ze szkół w celu prowadzenia lekcji.

Za pomoc w przygotowaniu konspektów do lekcji nt. zdrowia, społeczeństwa i biznesu oraz udział w burzach mózgów serdecznie dziękujemy wolontariuszom Masy Krytycznej o pseudonimach Xunvixx, Ameba (Marta), Maćkoff, Beatboxer. Konspekty lekcji, wraz z wybranymi potrzebnymi materiałami pomocniczymi załączono do sprawozdania.

W początkowej fazie projektu kontakt ze szkołami postanowiono nawiązać głównie za pomocą uczestników Masy Krytycznej, zwłaszcza wolontariuszy, którzy w dużej mierze rekrutują się spośród młodzieży licealnej. W tym celu zorganizowano spotkanie wolontariuszy masy w połowie września br.. W wyniku spotkania sporządzono ogólne pismo do szkół przedstawiające założenia projektu. Pismo to miało być zaniesione do sekretariatów szkół przez wolontariuszy masy, ale po tym pierwszym spotkaniu i ze względu na fakt, że nie były gotowe jeszcze podstawowe materiały do prowadzenia lekcji – czyli konspekty oraz broszura, działanie to opóźniło się, a zapał do działania wśród wolontariuszy przygasł.

Dlatego tak naprawdę starania o kontakty ze szkołami rozpoczęły się na początku października (6.10), kiedy to na stronie internetowej stowarzyszenia zamieszczono informacje o rozpoczęciu projektu, wraz z formularzem zgłoszeniowym dla nauczycieli oraz przygotowanymi już konspektami lekcji. Tydzień później (12.10) wysłano informację o projekcie za pośrednictwem listy mailingowej stowarzyszenia (zmnews) – uczestniczy w niej ok. 1600 osób. Jak się jednak okazało forma internetowego powiadomienia była mało efektywna, gdyż za pomocą internetu udało się ustalić 5 z wszystkich przeprowadzonych lekcji – przy czym nauczyciele nie korzystali z formularza internetowego, ale telefonowali do stowarzyszenia lub pisali maile na główny adres mailowy. Ponadto za pomocą internetu otrzymaliśmy także zgłoszenia spoza Warszawy, np. z Sosnowca czy Ostrołęki, których nie mogliśmy ze zrozumiałych względów obsłużyć.

Pozostałe warsztaty umówiono na podstawie złożonych osobno pism do dyrekcji szkół oraz w wyniku działań wolontariuszy masowych. Złożono kilkanaście pism (17 kopii złożonych pism załączamy do sprawozdania) do dyrekcji szkół, następnie do szkół telefonowano, a jeśli zaszła taka potrzeba prowadzono indywidualne rozmowy z dyrekcją szkół. W wyniku tych działań ustalono 19 terminów lekcji i tyle też warsztatów przeprowadzono, przy czym obsłużono jedynie 7 szkół (w tym jedną szkołę podstawową).

Rozpatrując możliwe przyczyny stosunkowo niskiego do oczekiwań zainteresowania szkół naszym projektem warto wskazać dwie: niejasna sytuacja organizacji pozarządowych i ich uczestnictwa w zajęciach szkolnych w związku z niedawnymi działaniami i wypowiedziami pracowników Ministerstwa Edukacji, np. utrudniającymi prowadzenie lekcji z pierwszej pomocy w ramach Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy; zwłaszcza renomowane licea skupione są w większym stopniu na realizacji bardzo obfitego programu nauczania oraz przygotowaniu uczniów do matury, niż realizacją innych programów edukacyjnych;

Ustalono 19 terminów warsztatów lekcyjnych z następujących szkołach:

1. 21 SLO im. Jerzego Grotowskiego – 24.10 (2)

2. Zespół Szkół Zawodowych i Liceum Ekonomiczne im. M. Kopernika na ul. Stawki - 7.11, 9.11, 15.11, 23.11 (2), 24.11, 4.12, 12.12, 15.12 (2)

3. Liceum Ogólnokształcące im. Narcyzy Żmichowskiej. - 31.10 (2), 24.11, 6.12

4. Technikum i Liceum im. Tadeusza Konopczyńskiego. - 7.11

5. Zespół Szkół nr 37 im. Agnieszki Osieckiej - 15.12 (2)

6. Szkoła Podstawowa im. Marii Kann - 19.12

7. Europejskie Lotnicze Liceum Profilowane - 15.12

Ogółem przeprowadzono 19 lekcji, w tym 7 lekcji z tematu przedsiębiorczość, 4 lekcje z tematu społeczeństwo, 4 lekcje z tematu zdrowie, w tym jedną lekcję w szkole podstawowej, oraz 4 lekcje z tematu „Bezpiecznie na rowerze”. Wszystkie lekcje odbywały się w salach szkolnych, gdyż w momencie gdy umówiliśmy się na pierwsze zajęcia terenowe, na prowadzenie tej atrakcyjnej lekcji nie pozwalała już pogoda (był koniec października). W związku z tym zajęcia te prowadziła tylko jedna osoba.

Lekcje z tematu przedsiębiorczość prowadziła Pani Anna Chabrowska (5) lub Pan Wojciech Szymalski (2). Lekcje z tematu społeczeństwo prowadziła Pani Ewa Ciosek (4). Lekcje ze tematu zdrowie prowadził Pan Wojciech Szymalski (4). Lekcje z bezpieczeństwa prowadził Pan Marcin Czajkowski (4). Na każdej lekcji byli także obecni pomocnicy rekrutujący sie z wolontariuszy Masy Krytycznej. Najbardziej aktywni z nich to: Raffi (obecny na 5 lekcjach), Anucha (na 4 lekcjach w ZSiLE im. Kopernika i szczególny udział w zachęceniu szkoły do zaproszenia nas), Trupek (4 lekcje). W zamian za pomoc mogli oni w ostatnich pięciu minutach lekcji opowiedzieć krótko nt. Masy Krytycznej i zachęcić odwiedzaną klasę do udziału w niej. Za pomoc wolontariuszy w realizacji projektu serdecznie dziękujemy.

W realizacji tej części projektu wzięło udział ok. 280 uczniów i 13 nauczycieli. Na każdej lekcji rozdawano jako nagrody za udział i aktywność zakupione w ramach projektu nagrody dla uczniów – nalepki odblaskowe (załączono do sprawozdania).

W jednym przypadku lekcję z tematu Rower jest dobry dla zdrowia zdecydowano się przeprowadzić w szkole podstawowej, która zgłosiła się do projektu. Głównym motywem przeprowadzenia lekcji była pomoc nauczycielowi przedmiotu (wychowawca klasy i nauczyciel WF – Pan Jacek Multan) oraz pomagającemu mu rodzicowi (Pan Piotr Danowski) w rozpoczęciu autorskiego programu nauczania podstawowego dotyczącego jazdy na rowerze (w planach tych osób są m.in lekcje z policjantem nt. ruchu drogowego, wycieczki rowerowe itp.). W celu prowadzenia lekcji w szkole podstawowej podstawowy konspekt został zmodyfikowany i dostosowany do poziomu wiedzy uczniów. Zmodyfikowany konspekt wraz z materiałem pomocniczym do lekcji dołączono do sprawozdania z realizacji zadania.

Szczególnie zainteresowani prowadzonym przez nas projektem byli także nauczyciele z 21 SLO im. Jerzego Grotowskiego (szczególnie nauczyciel przedsiębiorczości - Pan Robert Buszta) oraz ZS nr 37 im. Agnieszki Osieckiej, którzy otrzymali pełen komplet materiałów dydaktycznych do lekcji pt. „Rower jest dobry dla biznesu”.

Mimo, iż planowano wykonywanie zdjęć na każdej z prowadzonych lekcji, tylko z niektórych lekcji posiadamy dokumentację fotograficzną, gdyż tylko na niektórych lekcjach otrzymaliśmy od nauczycieli pozwolenie fotografowania. W związku z tym w późniejszym okresie wprowadziliśmy także pisemne potwierdzenia, że lekcje się odbyły.

Wszystkim nauczycielom, którzy zaprosili nas na swoje lekcje, czyli: M. Boguckiej, R. Buszcie, R. Korpak, A. Mospinek, J. Multanowi, E.Naumowicz, E.Radek, J. Słomczewskiemu, A. Trusewicz, H. Wasielkiewicz, J. Wilk, B. Wos-Domagała serdecznie dziękujemy.

Regularne przejazdy rowerowe ulicami Warszawy

W czasie trwania projektu przeprowadzono 6 przejazdów rowerowych Masa Krytyczna w następujących terminach:

Termin	Liczba uczestników
28 lipca	1412
25 sierpnia	2030
29 września	1720
27 października	1100
24 listopada	450
29 grudnia	268

Niestety, z uwagi na późne wykonanie broszury w projekcie, tylko na przejazdach w listopadzie i grudniu była ona dostępna dla uczestników przejazdu. Nie mniej jednak ze względu, iż zawiera ona materiał z dużej mierze nie tracący swojej wartości z biegiem czasu, to będzie ona nadal kolportowana podczas przejazdów Masy Krytycznej. Na Masie Krytycznej rozdawano także nalepki odblaskowe zakupione w ramach projektu. Ponadto na każdym przejeździe informowano o toczącym się projekcie oraz o fakcie dofinansowania działań z nim związanych przez Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.

W związku z prowadzeniem ww. przejazdów następujący wolontariusze przepracowali na rzecz stowarzyszenia (karty pracy załączono do sprawozdania):

Wolontariusz	Godzin	Dni
Stefan Bartosik	77	9,625
Michał Batorowicz	49	6,125
Ewelina Całka	61	7,625
Paweł Grabiec	71	8,875
Paweł Kosmowski	60	7,5
Rafał Muszczynko	74	9,25
Anna Pawluk	52	6,5
Grzegorz Romanik	50	6,25
Maciej Różański	68	8,5
Katarzyna Sroka	51	6,375
Artur Szulc	54	6,75
Karol Waśko	60	7,5
Małgorzata Widmańska	80	10
Razem	807	100,875

Wszystkim wolontariuszom pomagającym przy organizacji przejazdów stowarzyszenie Zielone Mazowsze pragnie w tym miejscu serdecznie podziękować.

Rozbudowa nagłośnienia Masy Krytycznej. W ramach tego działania zakupiono w miesiącu grudniu przenośny mikrofon wraz z głośnikiem zapewniający możliwość podawania głośno i wyraźnie komunikatów podczas zgromadzenia pod Kolumną Zygmunta w Warszawie, które odbywa się zawsze przed przejazdem.

Sprawozdanie z wykonania wydatków

Rozliczenie ze względu na rodzaj wydatków

Lp.	Rodzaj kosztów	Ilość jednostek	Koszt jednostkowy	Rodzaj miary	Zgodnie z umową [zł]	Faktycznie poniesione wydatki [zł]
I.	Koszty osobowe administracji i obsługi projektu
	0.Kierownik projektu – umowa zlecenie	6	415	mies.	2.490	2.490
II.	Koszty osobowe merytoryczne
	1.1 Autorstwo broszury – umowa o dzieło	1	1500	szt.	1.500	1.500
	1.2 Skład i projekt graficzny broszury – umowa o dzieło	1	1000	szt.	1.000	1.000
	2.1.a Ułożenie szczegółowych konspektów warsztatów i przygotowanie pomocy naukowych – umowa o dzieło	4	400	szt.	1.600	1.600
	2.1.b Konsultant (nauczyciel, metodyk) przy układaniu konspektów warsztatów – umowa o dzieło	1	1300	os.	1.300	1.300
	2.3.a Prowadzenie warsztatów w szkołach – w salach lekcyjnych – umowa o dzieło	15	150	szt.	2.250	2.250
	2.3.b Prowadzenie warsztatów – w plenerze – umowa o dzieło	5 x 2 = 10	300	szt. x os.	3.000	600
	3.1 Praca wolontariuszy podczas przejazdów Masy Krytycznej – umowa wolontariatu, karta godzinowa	8 x 6 = 48	100	osobodni x liczba przejazdów	4.800	10.087,5
III.	Koszty związane z uczestnictwem bezpośrednich adresatów projektu
IV.	Koszty funkcjonowania organizacji związane z realizacją projektu
	0. Koszty biurowe (za pomieszczenie magazynowe)	6	100	mies.	600	600
	0. Koszty telefonów (1/6 kosztów stowarzyszenia)	6	44	mies.	264	264
	0. Koszty materiałów biurowych i ekspl. (1/4 kosztów stowarzyszenia)	6	65	mies.	390	390
V.	Koszty wyposażenia związane z realizacją zadania
	3.2. Sprzęt nagłośnieniowy	1	2.900	szt.	2.900	2.900
VI.	Koszty adaptacji pomieszczeń dla celów realizacji zadania
VII.	Wyjazdy służbowe osób zaangażowanych w realizację projektu
VIII.	Wydatki związane z działaniami promocyjnymi projektu
IX.	Pozostałe
	1.3. Druk broszury Rower	3500	0,96	szt.	3.360	3.294
	2.3. Drobne upominki dla uczestników warsztatów plenerowych	100	30	szt.	3.000	2.997,54
	3.1 Opłaty administracyjne za organizację przejazdów Masy Krytycznej	6	46	przejazd	276	255
X.	Ogółem				28.730	31.528,04

Rozliczenie ze względu na źródło finansowania

Źródło finansowania	Całość zadania (zgodnie z umową)	Za okres realizacji zadania (faktycznie poniesione wydatki)
Koszty pokryte z dotacji	22.000 zł (76,57%)	19.531,54 zł (61,95%)
Koszty pokryte z finansowych środków własnych, środków z innych źródeł oraz wpłat i opłat adresatów	6.730 zł (23,43%)	11.996,50 zł (38,05%)
Ogółem	28.730 zł (100%)	31.528,04 (100%)

Załączniki

1. Konspekty lekcji wraz z wybranymi materiałami pomocniczymi.

2. Broszura pt. Rower jest dobry na wszystko

3. Nalepki zakupione jako nagrody dla uczniów i za aktywność na lekcjach.

4. Kopie kart godzinowych pracy wolontariuszy przy organizacji Masy Krytycznej.

5. Kopie umów cywilnoprawnych związanych z wykonywaniem zadania publicznego.

6. Kopie pism złożonych w liceach ogólnokształcących (17 szt.)

7. Potwierdzenia przeprowadzonych lekcji z niektórych szkół oraz zdjęcia z lekcji.

8. Wyciąg bankowy – dowód zwrotu niewykorzystanej części dotacji.