Kampania ekologiczna "A rowery swoją drogą"

Dotacja REC nr L/01/470

Raport merytoryczny końcowy za okres 15 października 1998 - 31 marca 1999

W drugim okresie objętym dotacją REC nr L/01/470 zakończyliśmy realizację projektu "Edukacja", dzięki któremu spotkaliśmy się z ok. 2000 uczniów szkół średnich w Warszawie i przeprowadziliśmy badania ankietowe ok. 1000 osób. Ważnym wydarzeniem w omawianym okresie był dla nas także wyjazd do Holandii, w ramach współpracy z holenderską organizacją ekologiczną Milieudefensie-Groningen. Udało nam się również znacznie rozbudować stronę kampanii w Internecie.

Ponadto, tak jak dotychczas, regularnie przeprowadzaliśmy przejazdy rowerowe i happeningi, monitorowaliśmy posunięcia władz, a o swoich działaniach informowaliśmy media. Sukcesem było przekonanie radnych Warszawy, by w budżecie na 1999 rok zapisali 5 mln złotych na budowę dróg rowerowych w mieście.

Projekt A - Edukacja

W ramach projektu "Edukacja" opracowaliśmy i wydaliśmy (w grudniu 1998) 4 kolorowe ulotki, każda w ilości 4000 egz. o tematyce:

- "Transport a środowisko: podróżuj bez spalin" - podstawowe informacje o wpływie na środowisko różnych rodzajów transportu i przykłady działań, jakie każdy może podjąć aby nie przyczyniać się do powiększania problemów ekologicznych;

- "Transport a miasto: więcej parków - mniej parkingów" - propozycje ekologicznych rozwiązań w systemie komunikacyjnym Warszawy (np. wydzielone pasy dla autobusów, budowa ścieżek rowerowych, polepszenie jakości transportu zbiorowego), przykłady z innych miast Europy;

- "Rower w mieście: nie bądź frajerem - jedź rowerem" - zalety roweru jako środka transportu w mieście, rady dla początkujących rowerzystów miejskich;

- "Federacja Zielonych - Warszawa" - prezentacja naszej organizacji i zagadnień, którymi się zajmujemy.

Opracowanie i druk ulotek sfinansował NFOSiGW, w ramach dotacji dla ogólnopolskiej kampanii "Miasta dla rowerów". Przykłady ulotek w załączeniu.

W ramach projektu "Edukacja" odbyły się także 73 godziny zajęć w 25 różnego typu szkołach średnich i wyższych, oraz jedno spotkanie otwarte w siedzibie FZ. Lista odwiedzonych przez nas szkół w załączeniu.

Realizację projektu "Edukacja" uważamy za swój duży sukces. Udało nam się przekazać uczniom podstawowe informacje o oddziaływaniu na środowisko w mieście różnych rodzajów transportu, i mamy nadzieję, że przynajmniej niektórzy z uczestników naszych zajęć będą starali się dowiedzieć na ten temat więcej, a może także spróbują wpływać na sytuację ekologiczną i transportową w Warszawie. Projekt był także przykładem pozytywnych działań podejmowanych przez warszawską grupę Federacji Zielonych, zapewniającym "wyjście" poza krąg osób szczególnie zainteresowanych sprawami ochrony środowiska.

Zajęcia w szkołach były dla nas cennym doświadczeniem, gdyż mieliśmy okazję porozmawiać z młodzieżą, poznać poglądy, sposób myślenia, poziom wiedzy uczniów. Większość uczestników zajęć nie miała wcześniej bezpośredniego kontaktu z organizacjami ekologicznymi, nie przyjechałaby na nasze spotkania i imprezy, nie przeczytałaby artykułu o transporcie w prasie.

Prowadzone przez nas zajęcia były pozytywnie oceniane zarówno przez uczestników, jak i ich nauczycieli. Dwukrotnie poproszono nas o pozostanie na drugą godzinę lekcyjną i kontynuację zajęć, kilkakrotnie - o poprowadzenie zajęć w dodatkowych klasach.

W realizacji projektu z pewnością zaprocentowało dobre przygotowanie prowadzących. W trakcie zajęć dużo czasu przeznaczaliśmy na dyskusje, oraz podawaliśmy wiele konkretnych (pozytywnych i negatywnych) przykładów z Warszawy i innych miast w Polsce i na świecie. Wiemy, że dyskusje odbywały się także po zajęciach - w kilku przypadkach prowadziliśmy zajęcia w szkołach, w których uczą się członkowie FZ. Niechętnie zgadzaliśmy się na prowadzenie zajęć w grupach kilkuklasowych. Z naszych doświadczeń wynika, że w tak licznych grupach dużo trudniej jest nawiązać bezpośredni kontakt z uczestnikami, a tym samym trudno jest skutecznie przekazać jakiekolwiek informacje.

Dużo więcej czasu i wysiłku, w porównaniu do tego co przewidywaliśmy, zajęło nam umawianie zajęć w poszczególnych szkołach. Najczęściej, po wstępnej rozmowie z panią sekretarką, wysłaniu faksu z opisem proponowanych przez nas zajęć, i rozmowie z panią/panem wicedyrektor/-em, którzy wyrażali zainteresowanie projektem, kontaktowaliśmy się z nauczycielami biologii, którzy czasami na przerwę schodzili do pokoju nauczycielskiego - w ten sposób do niektórych szkół musieliśmy dzwonić ok. 20 razy. Tylko kilkakrotnie zdarzyło się, że zaraz po otrzymaniu naszej oferty szkoły kontaktowały się z nami. Prawdopodobnie powodem takiego stanu jest fakt, że z większością szkół kontaktowaliśmy się po raz pierwszy, i musieliśmy od podstaw budować zaufanie. Również kilkakrotnie spotkaliśmy się z podejrzeniami o przynależność do sekt i kategoryczną odmową umożliwienia nam kontaktu z uczniami. Mamy nadzieję, że nasze następne propozycje będą traktowane przychylniej.

Dodatkową trudnością przy umawianiu zajęć był fakt, że w szkołach w okresie styczeń - marzec miało miejsce dużo innych wydarzeń - koniec semestru, ferie, rekolekcje, matury próbne, różne wydarzenia szkolne. Być może najlepszym miesiącem na prowadzenie tego typu projektu byłby wrzesień, choć marzec także okazał się dla wielu szkół odpowiedni.

Wśród uczestników zajęć przeprowadziliśmy ankietę, w której pytaliśmy zarówno o ocenę prowadzonych przez nas zajęć, jak i o stosunek badanych do roweru. Na razie opracowaliśmy 700 ankiet, czyli ok. połowę. Wynika z nich m.in., że ponad 60% uczniów chciałoby dojeżdżać do szkoły na rowerze, a główne przeszkody to brak bezpiecznych dróg dla rowerów i rowerowych parkingów. Ok. 90% uczniów uważa, że miasto powinno tworzyć warunki dla komunikacji rowerowej, a ok. 70% twierdzi, że infrastruktura rowerowa powinna powstawać nawet kosztem udogodnień dla indywidualnego transportu samochodowego. Wzory ankiet przesyłamy w załączeniu.

Innym dodatkowym efektem było udzielenie wywiadu redaktorom szkolnej gazetki w LO im. Goethego przez prowadzących zajęcia.

Rezultaty:

- wydanie 4 ulotek edukacyjnych,

- edukacja ok. 2000 młodych osób,

- zwiększenie świadomości ekologicznej młodzieży warszawskich szkół średnich,

- zainteresowanie młodzieży problematyką transportu w mieście,

- przeprowadzenie badań ankietowych na próbie ok. 1000 uczniów,

- nawiązanie kontaktów ze szkołami, które są teraz otwarte na nasze prelekcje także na inne tematy.

Problemy:

- czasochłonność umawiania zajęć w szkołach. W przyszłości szkoły, w których już prowadziliśmy zajęcia, będą chętniej umawiały się na spotkania, znamy też już osoby, z którymi powinniśmy się kontaktować, umawianie zajęć będzie więc łatwiejsze. Jeśli chodzi o kontakty z nowymi szkołami na pewno naszym atutem będzie doświadczenie wyniesione z projektu w tym roku, oraz pozytywne opinie z odwiedzonych przez nas szkół.

- problemy z funduszami. W wyniku opóźnienia dotacji z NFOSiGW cały projekt został przesunięty. Dobrze byłoby składać wnioski do kilku funduszy jednocześnie, tak aby mieć zabezpieczenie w razie tego typu opóźnień.

Plany na przyszłość:

- dodruk ulotek,

- prowadzenie zajęć w innych szkołach, także podstawowych,

- organizacja wycieczek rowerowych połączonych z prelekcjami,

- wydanie ściennego kalendarza rowerowego.

Projekt B - Integracja środowiska rowerzystów

W okresie 15 X 1998 - 31 III 1999 zorganizowaliśmy 4 przejazdy rowerowe:

- 8 XI 1998 otwarcie jesienno-zimowego sezonu rowerowego - przejazd pod parasolkami,

- 6 XII 1998 Mikołaje na rowerach rozdali nagrody lub rózgi rowerzystom, władzom i dziennikarzom,

- 10 I 1999 "Jedźta jak chceta" - jazda bez trzymanki na finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy,

- 21 III 1999 rowerowe powitanie wiosny i tradycyjne topienie Marzanny.

Wszystkie te imprezy były relacjonowane w wielu lokalnych mediach.

Udało nam się także opracować i wydać 2 numery biuletynu dla rowerzystów "Kółka Dwa": w styczniu 1998 (4 strony, jeden kolor) i w marcu 1999 (8 stron, pełny kolor, także w angielskiej wersji językowej - czarno-biały). Następny numer biuletynu ukaże się w maju, na "Dzień bez Samochodu".

Kolejnym zrealizowanym przez nas działaniem była wystawa fotograficzna o rowerach w Holandii. Wystawa składa się z ok. 50 zdjęć zrobionych przez członków warszawskiej grupy Federacji Zielonych uczestniczących w wymianie z Milieudefensie- Groningen, prezentuje holenderskie rowery, przyczepki, parkingi dla rowerów, prorowerowe rozwiązania drogowe itp. Zdjęcia pokazują, że w Holandii rower jest popularny, i traktowany jako ważny środek transportu w mieście. Wystawę można było zobaczyć: na zakończenie projektu "Halo Haga - Halo Warszawa" w Warszawskim Ośrodku Kultury, w LXIII LO przy Szkolnym Ośrodku Socjoterapii, w LO im. Mickiewicza, w Pałacu Kultury i Nauki na debacie transportowej z okazji Dnia Ziemi, na Dniu Ziemi na Polach Mokotowskich. W najbliższym czasie planujemy pokazanie wystawy także w Ratuszu, w kilku szkołach średnich, a od 18 VI w Muzeum Sportu i Turystyki (prawdopodobnie do połowy września).

Ważnym elementem kampanii "a rowery swoją drogą..." stała się strona internetowa, która aktualnie mieści się pod adresem:

free.ngo.pl/rowery/

Na stronie znajdują się informacje o naszych działaniach, informacje otrzymane od władz miasta, mapki, zdjęcia, raporty o stanie warszawskich ścieżek, informacje o obowiązujących dokumentach, referaty o tematyce transportowej, itp. Kilka osób pojawiło się na spotkaniach FZ po odwiedzeniu strony, dzięki niej nawiązaliśmy kontakt z redakcją eBike z Łodzi i innymi grupami spoza sieci "Miasta dla rowerów", z którymi intensywnie współpracowaliśmy przy organizacji imprez z okazji Dnia Ziemi. Chcielibyśmy dalej rozbudować stronę oraz uruchomić warszawską emailową infolinię rowerową; wniosek o dotację na te cele złożyliśmy w Fundacji Batorego.

Ponadto, zarówno w czasie przejazdów rowerowych, jak i zajęć w szkołach zbieraliśmy adresy osób zainteresowanych naszymi działaniami. W ulotce o organizacji i na stronie internetowej zamieściliśmy zachęty do kontaktu z nami. Wszystkie nowe adresy i telefony zostały włączone do naszej bazy danych o rowerzystach w Warszawie.

O wszelkich swoich działaniach informowaliśmy media. W prasie ukazało się wiele artykułów o tematyce rowerowej, byliśmy także gośćmi w programach telewizyjnych i radiowych. Mamy nadzieję, że dzięki temu wiele osób mogło dowiedzieć się o zaletach roweru jako środka transportu w mieście, a ponadto urzędnicy i osoby podejmujące decyzje w mieście mają świadomość, że w Warszawie istnieją osoby, którym zależy na możliwości bezpiecznego poruszania się rowerem.

Mówiąc o integracji środowiska rowerowego musimy też wspomnieć o tym, że staramy się być w kontakcie i współpracować z innymi lokalnymi organizacjami rowerowymi i społecznymi. Na uwagę zasługuje zwłaszcza nasz udział w spotkaniach stowarzyszenia "Przyjazne Miasto", a także współpraca z Ośrodkiem Konsultacji i Dialogu Społecznego (OKiDS).

Rezultaty:

- zwiększenie świadomości grupowej rowerzystów w Warszawie,

- informacje o naszych działaniach i celach w mediach lokalnych,

- wydanie 2 numerów biuletynu Kółka Dwa,

- stworzenie wystawy fotograficznej o rowerach w Holandii,

- stworzenie strony Internetowej kampanii "A rowery swoją drogą...",

- nawiązanie współpracy z lokalnymi organizacjami rowerowymi i społecznymi,

- popularyzacja roweru jako środka transportu,

- powiększenie zawartości bazy danych o rowerzystach w Warszawie,

- uzyskanie konkretnych danych o zmianach natężenia ruchu rowerowego w 2 wybranych punktach Warszawy,

- pozyskanie 20 nowych osób czynnie wspierających naszą kampanię.

Plany na przyszłość:

- kontynuacja projektu w podobnym kształcie jak dotychczas.

Projekt C - Agenda 21

W ramach projektu "Agenda 21" w miesiącach październik 1998 - styczeń 1999 uczestniczyliśmy w roboczych spotkaniach grupy tworzącej Warszawską Agendę 21, a także w konferencjach:

- "Skillshare and Training on Promoting Sustainable Development Locally and Local Agenda 21" (29.10.-1.11.1998, Buszteni, Rumunia, organizował ANPED),

- "Doświadczenia Lokalnej Agendy 21" (2- 11.11.1998, Haga, Holandia, organizowało Towarzystwo Współpracy Miast Haga- Warszawa),

- "Dostęp społeczeństwa do informacji jako element dialogu na rzecz zrównoważonego rozwoju" (18.11.1998, Warszawa, organizował Wydział Zagospodarowania Przestrzennego Biura Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy).

Udział w konferencjach dostarczył nam inspiracji i pozwolił na wymianę doświadczeń z innymi grupami. Jednocześnie jednak zdecydowaliśmy się zrezygnować z działalności w ramach Warszawskiej Lokalnej Agendy 21. Tzw. "Warszawska Lokalna Agenda 21" stała się organizacją sformalizowaną i raczej zamkniętą; nowe osoby, które namawialiśmy do udziału w spotkaniach, nie były mile widziane przez innych uczestników, ponadto ustalona wysoka składka miesięczna zniechęcała do zapisywania się do organizacji. Zakres działania Warszawskiej Agendy sprowadza się do organizowania konferencji o nieokreślonym celu, za to z wysoką opłatą za uczestnictwo. Ponieważ okazało się, że trudno nam wpłynąć na kształt Agendy, doszliśmy do wniosku, że bardziej efektywnie możemy działać poza tą organizacją. Jednocześnie w ostatnich miesiącach otwarty został Ośrodek Konsultacji i Dialogu Społecznego (OKiDS), który w pewnym stopniu wypełnia zadania, jakie wg nas powinien wypełniać zespół Lokalnej Agendy 21.

W OKiDS aktywnie uczestniczymy w pracach Sekcji Transportowej. Podstawowym rezultatem spotkań Sekcji jest wymiana informacji między uczestnikami. Ponadto odbyły się dwa otwarte spotkania konsultacyjne z mieszkańcami w sprawie Trasy Siekierkowskiej (lewy i prawy brzeg), debata o przyszłości transportu w Warszawie, spotkanie w sprawie ścieżek rowerowych w Warszawie (na którym powstała koncepcja powołania w Warszawie społecznego zespołu konsultacyjnego do spraw komunikacji rowerowej, który wyznaczałby priorytety do realizacji, opiniował konkretne rozwiązania techniczne, pilnował przestrzegania uchwały w sprawie tworzeniu warunków dla ruchu rowerowego), a także skierowano szereg pytań do władz miasta w sprawie realizacji polityki transportowej.

Rezultaty:

- zdobycie nowych wiadomości i doświadczeń w wyniku udziału w konferencjach,

- nawiązanie kontaktu z grupami i osobami zajmującymi się Agendą 21,

- aktywne włączenie się w prace Sekcji Transportowej OKiDS.

Problemy:

- różnice w preferowanych metodach i celach działania grupy spotykającej się by stworzyć Lokalną Agendę 21 sprawiły, że wycofaliśmy się z działań tej grupy. Zadania, które widzieliśmy dla Agendy, w pewnym stopniu spełnia OKiDS, i w OKiDS będziemy kontynuować prace.

Plany na przyszłość:

- praca w ramach Sekcji Transportowej OKiDS.

Projekt D - Lobbying

11.10.1998 odbyły się wybory do władz lokalnych. Niestety, żadna z osób związanych z Federacją nie została radnym. Po wyborach, wysłaliśmy listy do nowo wybranych władz gmin i dzielnic, w celu nawiązania kontaktu i zorientowania się w rowerowych planach nowych władz. Otrzymaliśmy odpowiedzi od gmin Ursynów i Bielany, oraz dzielnic Ochota, Wola, Praga Południe i Śródmieście. Z tymi gminami i dzielnicami prowadzimy teraz ożywioną korespondencję.

Korespondujemy także z Zarządem Dróg Miejskich, w sprawie realizacji gotowych projektów technicznych ścieżek i tworzenia warunków dla ruchu rowerowego podczas remontów ulic, oraz z dyrekcją Metra Warszawskiego, w sprawie możliwości zorganizowania parkingów dla rowerów na stacjach metra.

Ponadto braliśmy udział w spotkaniu Komisji Ochrony Środowiska Gminy Centrum dot. realizacji Ogólnomiejskiego Systemu Dróg dla Rowerów. Przedstawiliśmy tam stanowisko FZ, oraz dyskutowaliśmy z przedstawicielem prezydenta miasta.

W marcu 1999 Rada Warszawy uchwalała budżet miasta na 1999 rok. Dzięki naszej interwencji w budżecie umieszczono 5,1 mln złotych na ścieżki rowerowe. Jest to zapis warunkowy, tzn. pieniądze te zostaną przeznaczone na ścieżki o ile gminy oddadzą miastu pieniądze za rekultywację wysypiska śmieci w Łubnej. Sukcesem jest już fakt, że ścieżki rowerowe wyodrębniono jako oddzielną kategorię, a nie, tak jak dotychczas, wpisywano tylko remonty i przebudowy ulic.

W działalności lobbingowej współpracowaliśmy z takimi organizacjami jak: Społeczny Instytut Ekologiczny, Przyjazne Miasto, Studenckie Koło Ekologiczne SGH, Studencki Klub Ekologiczny UW, Stowarzyszenie Sympatyków Komunikacji Szynowej.

Rezultaty:

- 5,1 mln zł na ścieżki rowerowe w budżecie Warszawy,

- remont ścieżki Powsin-Młociny,

- zgromadzenie informacji o rowerowych działaniach dzielnic, gmin i miasta,

- stworzenie mapki istniejących w Warszawie dróg dla rowerów,

- zwrócenie uwagi kandydatów na problemy ekologii oraz transportu rowerowego i zbiorowego oraz przyczynienie się do poruszania tych kwestii w programach wyborczych.

Plany na przyszłość:

- raporty o stanie ścieżek rowerowych w Warszawie,

- włączanie nowych osób w rozmowy z ZDM, miastem, gminami i dzielnicami,

- doprowadzenie do powołania społecznego zespołu konsultacyjnego do spraw komunikacji rowerowej.

Projekt E - Rozwój organizacji

Największym zadaniem zrealizowanym przez nas w projekcie "Rozwój organizacji" był tygodniowy wyjazd 16-osobowej grupy przedstawicieli warszawskiej FZ do Holandii, w lutym 1999, na zaproszenie holenderskiej organizacji ekologicznej Milieudefensie Groningen. Wyjazd ten miał na celu podniesienie kwalifikacji członków FZ i zdobycie informacji o ruchu rowerowym w Holandii. Rezultatem wyjazdy były wspomniane wcześniej wystawa fotografii i specjalny numer biuletynu "Kółka dwa".

W listopadzie 1998 odbyło się Walne Zgromadzenie Zielonego Mazowsza, na którym zmieniliśmy Zarząd, wprowadziliśmy zmiany w statucie, i ustaliliśmy kierunki działania organizacji w najbliższych latach. Przed Walnym Zgromadzeniem kilka godzin poświęciliśmy na gry i zabawy integracyjne.

Przez cały czas poszukiwaliśmy wolontariuszy - w czasie imprez rowerowych, zajęć w szkołach, poprzez biuletyn rowerowy i Internet. Nowe osoby były natychmiast włączane w prace grupy.

Członkowie FZ uczestniczyli w różnych konferencjach i szkoleniach, w tym:

- w spotkaniach sieci "Miasta dla rowerów" (w Warszawie w listopadzie 1998 i w Krakowie w styczniu 1999),

- w konferencji "Komunikacja miejska przyszłości z myślą o człowieku i  środowisku" (październik 1998, Wrocław, organizował Okręg Dolnośląski PKE),

- w targach rowerowych w Katowicach (styczeń 1999),

- w konferencji "Drogi rowerowe - ważny element układu komunikacyjnego regionów, miast i gmin" (marzec 1999, Poznań),

- w I Ogólnopolskim Sympozjum Ekologiczno-Transportowym "Kolej na kolej" (Poznań).

Jednym z naszych zadań było także badanie różnych możliwości zdobywania funduszy na działalność organizacji. O ile w 1998 otrzymaliśmy dotację na 12000 zł, to w 1999 już na ok. 60000 zł, głównie z programu Młodzież dla Europy, Ambasady Holandii, i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska. Otrzymaliśmy także pomoc od sponsorów prywatnych: filmy na wystawę zdjęć, nagrody rzeczowe dla uczestników konkursów rowerowych. Nowe osoby nauczyły się pisać wnioski do fundacji.

Rezultaty:

- pozyskanie około 20 nowych aktywnych członków organizacji,

- integracja grupy,

- podnoszenie kwalifikacji przez członków grupy poprzez udział w  konferencjach oraz uczestnictwo w projektach,

- pozyskanie nowych źródeł finansowania,

- możliwość realizacji wielu przedsięwzięć w ramach projektów A-D.

Problemy:

- zmiany dynamiki grupy wymagały dużej uwagi i poświecenia czasu na integrację grupy. Problem ten jest nie do uniknięcia.

Plany na przyszłość:

- kontynuacja projektu,

- organizacja szkolenia o komunikacji w grupie.

Załącznik - lista szkół

Zajęcia edukacji ekologicznej o transporcie w mieście przeprowadziliśmy w następujących szkołach:

- LXIII LO przy Szkolnym Ośrodku Socjoterapii - 1 godz.,

- LO im. J. Słowackiego - 8 godz.,

- LO im. T. Żeromskiego - 6 godz.,

- LO im. Dobiszewskiego - 3 godz.,

- LO im. M. Kopernika - 1 godz.,

- LO im. S. Czarnieckiego - 4 godz.,

- LO im. Dąbrowskiego - 5 godz.,

- LO im. S. Starzyńskiego - 2 godz.,

- LO im. C. K. Norwida - 5 godz.,

- LO im. S. Batorego - 2 godz.,

- LO im. Kazimierza Wielkiego - 6 godz.,

- LO im. St. Staszica - 2 godz.,

- LO im. J. Goethego - 4 godz.,

- LO im. Jana III Sobieskiego - 3 godz.,

- LO im. M. Konopnickiej - 4 godz.,

- LO im. N. Żmichowskiej - 2 godz.,

- 1 Społ. LO - 5 godz.,

- 2 Społ. LO - 2 godz.,

- 3 Społ. LO - 2 godz.,

- CVI LO - 1 godz.,

- Technikum Elektroniczno-Mechaniczne - 1 godz.,

- Zasadnicza Szkoła Zawodowa przy Zespole Szkół Elektronicznych - 1 godz.,

- Technikum przy ZSE - 1 godz.,

- UW - 1 godz. (dla Studenckiego Koła Ekologicznego UW),

- SGH - 1 godz. (wspólnie ze Studenckim Kołem Naukowym Ekologii SGH).